OPIS ZAMKU KRÓLEWSKIEGO WE WSCHOWIE
Zamek zlokalizowany jest w centrum zabytkowego miasta, przy Placu Zamkowym łączącym się z Rynkiem. Z trzech stron otoczony parkiem. Obecne zabudowania zamku wznoszą się w miejscu dawnego grodu we wschodniej części średniowiecznego miasta, na sztucznym wzniesieniu wysuniętym na zewnątrz obwodu obwarowań. Teren zamku otoczony jest pozostałościami podwójnej fosy zamienionej na park. Obecny zespół złożony z pięciu budynków w znacznej części w kształcie z przebudowy z początku XIX wieku murowanych, częściowo tynkowanych, zgrupowanych wokół dziedzińca: mury obwodowe kamienno-ceglane.
Budynek główny oparty o dawny obwód murów, zamykający go od wschodu. Zwrócony frontem ku zachodowi. Obecna budowla jest ceglana, całkowicie podpiwniczona (piwnice i fundamenty z kamienia narzutowego, budynek piętrowy dwukondygnacyjny z poddaszem użytkowym na rzucie wydłużonego prostokąta. Wnętrze dwutaktowe z sienią po środku z traktami rozdzielonymi korytarzem.
Fasada 11-osiowa, z trójosiową częścią środkową wysuniętą nieco przed lico, tynkowana, okna nakryte łukiem odcinkowym.Na osi wejście z gzymsem na konsolach, w nim drzwi klepkowe. Między kondygnacjami podwójny gzyms przepaskowy, gzyms koronkujący nad częścią środkową. Dach dwuspadowy, naczółkowy. W piwnicach fragmenty sklepień i grubego muru z kamieniami narzutowymi.
Część piwnic zachowana w stanie z XIII – XIV w. w tej części „Piwnica Rycerska”.
Na parterze trzy sale ze stropami belkowymi. W Sali królewskiej kominek ceglany.
Na piętrze sala kominkowa i pokoje z łazienkami. Na parterze płytki ceramiczne, stylowe odpowiednie do charakteru obiektu, na piętrze w pokojach i na korytarzach, posadzki typu ksylolit. Powierzchnia zabudowy 490,73 m2, powierzchnia użytkowa 1221,89 m2. Instalacja elektryczna, gazowa, co gazowe plus kominek z płaszczem wodnym, telewizyjna, telefoniczna, komputerowa Rok budowy instalacji 2006.
Budynek mieszkalny – „Dom Starosty” oparty ścianą zachodnią i północną o mur gotycki obwodowy zamku o grubości około 2 metry. W narożu przypora. Piętrowy na piwnicy sklepionej kolebkowo. Szczyty schodkowe, dach kryty dachówką. Ściana szczytowa od strony dziedzińca z wykuszem. Powierzchnia zabudowy 153,75 m2, powierzchnia użytkowa 299,81 m2.
Budynek „łącznik” pomiędzy budynkiem mieszkalnym a budynkiem głównym,zbudowany wzdłuż północnego muru obronnego. Północna strona zawiera kamienny mur obronny o około 2 metrowej grubości, od strony dziedzińca arkady. Powierzchnia zabudowy 64,7 m2, powierzchnia użytkowa 41,2m2. Instalacja elektryczna – rok budowy instalacji 2003.
Budynek południowy parterowy, podpiwniczony, zawsze pełnił funkcje gospodarcze. Połączony z budynkiem głównym i wieżą. Budynek ten częściowo wychodzi poza obręb historycznego założenia zamku. Przebudowany w ostatnich latach z nadaniem funkcji użytkowych, w tym dużej (178m2) sali wielofunkcyjnej – balowej na parterze. Piwnice pomieszczenia kuchenne i gospodarcze. Elewacja południowa ceglana z krenelażem w dolnej części kamienna.
Od strony dziedzińca arkady. Przy wieży wyjście do parku na skarpę. Powierzchnia zabudowy
(łącznie z wieżą) 343,41 m2, powierzchnia użytkowa (łącznie z wieżą) 624,68 m2. Instalacja elektryczna, gazowa, kotły gazowe, telewizyjna, telefoniczna, komputerowa, nagłośnieniowa. Rok budowy instalacji 2006.
Wieża zamkowa w południowym narożu, pomiędzy budynkiem głównym a południowym. Obecnie jedynie dwukondygnacyjna nie wystaje ponad kalenicę dachu budynku głównego – wymaga dokończenia odbudowy. Aktualnie służy jako II klatka schodowa.
Dziedziniec z kamienia polnego, w północnej części przy łączniku studnia murowana.
Zamek decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków W Zielonej Górze nr KL-IV-69/15/63 z 20 czerwca 1963 roku wpisany jest do rejestru zabytków nr rejestru K.O.K.I-582/63 686/606A.
W drugiej połowie 2000 roku, rozpoczęto odbudowę i przebudowę, mającą na celu przywrócenia budowlom charakteru dawnego zamku średniowiecznego
z adaptacją na hotel z restauracją. Przebudowa poprzedzona była badaniami archiwalnymi i ikonograficznymi. Prowadzone obecnie prace remontowe są nadzorowane przez Wojewódzką Służbę Ochrony Zabytków Zielonej Górze. Projekt wykonał Pan Adam Chudy mgr konserwatorstwa i zabytkoznawstwa. Prace archeologiczne prowadzone w okresie od marca 2001 do października 2002r.
Po przygotowaniach w trakcie których przeprowadzono badania archiwalne, ikonograficzne a następnie archeologiczne, sporządzono projekt odbudowy. W roku 2001 wykonano remont dachu budynku głównego z nowym pokryciem dachówek, wstawiono okna połaciowe, odkopano zasypane piwnice budynku głównego
i „Domu Starosty”.
W latach 2001-2003 odbudowano budynek naroży północno zachodnim „Dom Starosty” wraz z łącznikiem z budynkiem głównym. W styczniu 2002 roku rozpoczęto prace w budynku głównym przy wzmacnianiu fundamentów oraz wykonaniu całkowicie nowych stropów nad piwnicami. W drugiej połowie sierpnia 2002 roku rozpoczęto prace przy skrzydle południowym i pozostałości wieży. W roku 2003 roku kontynuowano prace przy skrzydle południowym i rozpoczęto prace mające na celu wzmocnienia fundamentu wieży poprzez włożenie pod budynki kratownicy stalowo betonowej o grubości 0,8 m.
W roku 2005 wykonane zostały zasadnicze prace przy przebudowie skrzydła południowego i odbudowa wieży do wysokości kalenicy dachu budynku głównego wzmocnienie konstrukcji. Ponadto kontynuowano prace w budynku głównym z zagospodarowaniem zachodniej części piwnic, parteru I piętra i części poddasza na hotel i restaurację. Wykonany został remont murów obwodowych, naprawiono tynki zewnętrzne i wewnętrzne. W Domu Starosty wyremontowano kolebkowe sklepienia piwnicy ceglane posadzki. Na dziedzińcu rozebrano część betonowej nawierzchni odkryto stary bruk i wykonano obudowę górnej części studni zamkowej.
W 2006 roku kontynuowane są prace przy odbudowie budynku głównego i budynku południowego. Wykonano nowe posadzki wyremontowano
i zakonserwowano stare stropy, wykonano nowe instalacje wodno kanalizacyjne, centralnego ogrzewania, elektryczne a także telefoniczne, telewizyjne, komputerowe. Wykonano nowe tynki wewnętrzne oraz nowe gładzie ścian. Wykonano remont dwóch kominków w Sali Królewskiej i Sali Kominkowej. Zakupiono nowe drzwi wewnętrzne, a część z czasów więziennych poddano remontowi.
Odbudowano powierzchnię dziedzińca. Wyburzono fundamenty od różnych budowli dokonanych w drugiej połowie XX w. Na lewej stronie dziedzińca, gdzie pod warstwami betonu uchowały się znaczne części starego bruku, wyremontowano go i uzupełniono, natomiast w prawej stronie w większej części ułożono na nowo w miejsce powojennej betonowej trylinki. Zakupiono kompletne wyposażenie obiektu w odpowiednie meble, maszyny i urządzenia.
Obiekt posiada 9 pokoi hotelowych na pierwszym piętrze, salę restauracyjną o powierzchni 75 m2, salę restauracyjną o powierzchni 62 m2, kawiarnię z barem o powierzchni 45 m2, salę konferencyjną o powierzchni 62 m2, salę wielofunkcyjną balową o powierzchni 176 m2, piwnicę rycerską o powierzchni ok. 65 m2 oraz pełne zaplecze kuchenne.
